სიახლე საინტერესო და მხიარული სტომატოლოგია

  • კბილი - ადამიანის ორგანიზმის ერთადერთი ელემენტია, რომელსაც არ შეუძლია თვითაღდგენა.
  • ადამიანის ორგანიზმის მიერ წარმოქმნილი ყველაზე მაგარი ქსოვილია - ემალი ანუ მინანქარი.
  • ბრიტანულ კუნძულებზე ყველაზე გავრცელებულ საჩუქრად ითვლებოდა კბილის პროთეზები. რადგან ადგილობრივ მოსახლეობას ეშინოდა კბილების დაკარგვის და დაჩქარებული წესით ახალგაზრდა ასაკში იღებდნენ კბილებს.
  • პირველი კბილის ჯაგრისი ნეილონის ჯაგრულებით გამოჩნდა 1938 წელს. მაგრამ მანამდე არსებობდა ჯაგრისები განსხვავებული წარმოშობის ჯაგრულებით. მაგალითად: პირველი ასეთი ჯაგრისები გამოჩნდა ჩინეთში 1498 წელს, მასალად გამოიყენებოდა ღორის ჯაგარი, ცხენის ან მაჩვის ძუა.
  • როგორც ჩინელების უმრავლესობა არც მაო ძედუნი არ იხეხავდა კბილებს. ხეხვის ნაცვლად ივლებდა ჩაის ნაყენს და ღეჭავდა ჩაის ფოთლებს. „რატომ უნდა გავიხეხო კბილები? ვეფხვი იხეხავს?“- თავს იმართლებდა ჩინელი დიქტატორი.
  • ჩინეთში  პირის ღრუს ჯანმრთელობის დონის ასამაღლებლად და კბილებისა და ღრძილების მდგომარეობაზე მოსახლეობაში ინტერესის გასაჩენად შემოღებულ იქნა ნაციონალური დღესასწაული, რომელიც ტარდება ყოველ 20 სექტემბერს და მისი სახელი ითარგმნება, როგორც „საკუთარი კბილების სიყვარულის დღე“.
  • საღეჭი კუნთების აბსოლუტური ძალა ერთ მხარეზე უტოლდება 195 კგ, ხოლო კუნთების შეკუმშვა ორივე მხარეზე, ხანდახან აღწევს 390 კგ. რასაკვირველია ასეთ დატვირთვას ვერ გაუძლებს პაროდონტი, ამიტომ ჩვეულებრივი საღეჭი დატვირთვა უტოლდება 9-15 კგ (მაქსიმუმ 100კგ, თხილების მტვრევისას).
  • პირველად 1869 წელს სტომატოლოგმა უილიამ სემპლემ  საღეჭ რეზინში დაამატა შაქარი.
  • კბილის პასტის პოპულარული მწარმოებელი კომპანია „კოლგეიტი“ ესპანურად მოსაუბრე ქვეყნებში გარკვეულ პრობლემებს წააწყდა. საქმე იმაშია, რომ სიტყვა „კოლგეიტი“ ესპანურიდან ითარგმნება როგორც „წადი ჩამოეკიდე“.
  • აშშ, შტატ ვერმონტის კანონმდებლობით, ქალს ეკრძალება კბილის პროთეზების ტარება მეუღლის წერილობითი ნებართვის გარეშე.
  • მე-19 საუკუნემდე სანამ დაინერგებოდა ხელოვნური კბილების ფაიფურით დამზადება, პროთეზების მასალად გამოიყენებოდა ბრძოლაში დაღუპული ჯარისკაცების კბილები. ამერიკის სამოქალაქო ომის დროს ინგლისელი სტომატოლოგები ასეთი კბილებით სავსე კასრებით მარაგდებოდნენ.
  • ელექტრო სავარძელი გამოიგონა სტომატოლოგმა. 1881 წელს ბუფალოში, ნიუ-იორკის შტატი, სტომატოლოგი ალფრედ საუტვიკი შემთხვევით გახდა მოხუცი ლოთის სიკვდილის მოწმე, რომელიც დენის დარტყმით გარდაიცვალა. ნახა რა თუ როგორ სწრაფად და ერთი შეხედვით უმტკივნეულოდ დადგა სიკვდილი მან მიმართა მეგობარ სენატორ დევიდ მაკმილანს, რომ შეეცვალათ თოკი დენის მავთულით.
  • თუკი თქვენ მემარჯვენე ხართ, საკვების ძირითად ნაწილს ღეჭავთ მარჯვენა მხარეზე, თუკი მემარცხენე - შესაბამისად მარცხენაზე.
  • საფრანგეთის მეფე ლუდოვიკო XI კარზე არისტოკრატი ქალბატონები მხოლოდ სუფით იკვებებოდნენ, რადგან თვლიდნენ, რომ ძლიერ ღეჭვით მოძრაობებს შეეძლოთ სახეზე ნაადრევი ნაოჭების განვითარება.
  • იაპონელი სტომატოლოგები რამოდენიმე საუკუნის წინ კბილებს შიშველი ხელებით იღებდნენ.
  • პირველი „სტომატოლოგები“ იყვნენ ეტრუსკები. მათ ჯერ კიდევ ჩვ. წ აღ-მდე მე-7 საუკუნეში იცოდნენ ძუძუმწოვრების კბილებისაგან ხელოვნური კბილების გამოჭრა, ასევე იცოდნენ საკმაოდ მყარი მასალისაგან ხიდისებრი პროთეზების დამზადება.
  •  კბილის პროთეზები შეიძლება შეიცავდნენ რადიოაქტიურ ელემენტებს. 1 მილიონი პროთეზიდან დაახლოებით 50% აქვს კერამიკული კომპონენტი ურანის მიკროსკოპული ჩანართით. ურანის გარეშე ხელოვნური ნათებისას პროთეზს ექნებოდა მქრქალი მწვანე ფერი.
  • ამერიკის სტომატოლოგიური ასოციაციის მონაცემებით სკოლის მოსწავლეების ნახევარზე მეტს მუდმივ კბილებზე არ აღენიშნებათ კარიესი. 70 წლებში ეს რიცხვი 26% არ სცილდებოდა.
  • ძვლოვან ქსოვილში კალციუმის საჭიროების მიუხედავად, ადამიანის ორგანიზმის კალციუმის 99% შეიცავს კბილები.
  • ყველაზე პირველი ორთოდონტიული მოწყობილობა დაამზადა პიერ ფოშარმა 1728 წელს. იგი წარმოადგენდა ლითონის თხელ ზოლს, მიმაგრებულს კბილებზე ძაფის საშუალებით.
  • ჯორჯ ვაშინგტონი, რომელსაც არ ჰქონდა საკუთარი კბილები, ძალზედ ყურადღებით უვლიდა საკუთარი ექვსი ცხენი კბილებს, მისი ბრძანებით ყოველდღიურად ხდებოდა საყვარელი ცხენების კბილების დათვალიერება და გაწმენდა.
  • კვლევებით დასტურდება, რომ შოკოლადში შემავალი კაკაოს ფხვნილი, შეიცავს კარიესის საწინააღმდეგო კომპონენტებს.
  • თუკი ერთ კვერცხუჯრედიანი ტყუპებიდან რომელიმეს არ აქვს ესა თუ ის კბილი, იგივე დეფექტი აღენიშნება მეორე ტყუპსაც.
  • კბილის პასტა დაახლოებით 5000 წლის წინ იქნა გამოგონილი ეგვიპტელების მიერ.  იგი წარმოადგენდა პემზისა და ღვინის ნაერთს. ადრეული რომის იმპერიიდან მოყოლებული მე-18 საუკუნემდე კბილის პასტის ერთ-ერთი ძირითადი კომპონენტი იყო შარდი, რადგან მასში შემავალ ამიაკს აქვს შესანიშნავი გამწმენდი თვისებები. ამიაკი დღესაც ბევრი კბილის პასტი შემადგენლობაშია.
  • დღე-ღამეში პირის ღრუში წარმოიქმნება დაახლოებით 1,4-1,5 ლიტრი ნერწყვი.
  • ქალაქ პროვიდენსის მაღაზიებს როდ აილენდის შტატიდან (აშშ), შაბათობით ეკრძალებათ კბილის ჯაგრისების გაყიდვა.
  • ალმასების მხოლოდ 20% განიცდის დამუშავებას, დანარჩენი ალმასი მისი სიმაგრიდან გამომდინარე მიდის სხვადასხვა ინსტრუმენტების დამზადებაზე, როგორიცაა მაგალითად სტომატოლოგიური ბორები.
  • 1790 წელს ჯონ გრინვუდის მიერ გამოგონილ იქნა ბორი.
  • ყველაზე ძვირადღირებული კბილი გახდა ისააკ ნიუტონის კბილი, რომელიც 1816 წელს გაიყიდა 730 ფუნტ სტერლინგად (დაახლოებით 3241$). შემდგომ მისმა მფლობელმა არისტოკრატმა იგი ჩასვა ბეჭედში.
  • 1867 წელს ლუსი ტეილორი გახდა პირველი დიპლომირებული სტომატოლოგი აშშ.
  • მსოფლიოში ყველაზე გავრცელებულ დაავადებად ითვლება პაროდონტის დაზიანება, ისეთი როგორიცაა მაგალითად გინგივიტი (ღრძილების ანთება). იშვიათად თუკი ვინმე გადაურჩება მის ამა თუ იმ ფორმას.
  •  ყოველ წლიურად ამერიკელი სტომატოლოგები დაახლოებით 13 ტონა ოქროს ხარჯავენ ხიდების, გვირგვინების, ჩანართების და კბილის პროთეზების დასამზადებლად.
  • 1999 წლის 19 აპრილს არიზონას შტატი, ქალაქ ფენიქსში ჩატარდა აქცია „ჯანმრთელი ღიმილისათვის“. 1365 ამერიკელი მოსწავლე კბილის ჯაგრისის ფორმის გამოსახულებით 3 წუთი და 3 წამი ერთდროულად იხეხავდა კბილებს.

კომენტარები

სხვა სიახლეები