სიახლე ორთოდონტიის ისტორია

  • დაახლოებით 400 წლის წინ ჩვ. წ. აღ-მდე ჰიპოკრატე წერდა კბილთა გასწორების მცდელობებზე.

  • 1728 წელს პიერ ფოშარმა (Pierre Fauchard) გამოაქვეყნა წიგნი - ”ქირურგი-სტომატოლოგი ”, რომელშიც მთელი თავი დაუთმო კბილების გასწორებას.

  • 1850 წლიდან გამოჩნდა პირველი ნაშრომები ორთოდონტიაში. ორთოდონტიის ერთ-ერთ ფუძემდებლად ითვლება ექიმი ნორმან კინზლი (Dr. Norman Kingsley) - სტომატოლოგი, მწერალი, მხატვარი და მოქანდაკე. იგი იყო პირველი, ვინც გამოიყენა პირგარეთა ჭიმვები პროტრუზიის კორექციისათვის. იმ დროს დიდი ყურადღება ექცეოდა სახის სიმეტრიის კორექციას, ორთოდონტიული მიზნით კბილების ამოღება არ ხდებოდა, ვინაიდან ცოტას თუ ჰქონდა კბილთა მთელი მწკრივი. დიდი მნიშვნელობა არ ენიჭებოდა თანკბილვას. 1880 წელს ექიმმა კინზლიმ გამოაქვეყნა წიგნი - „კბილთა ანომალიების ტრაქტატი” (“Treatise on Oral Deformities”).

”ორთოდონტიის მამად” კი მიიჩნევა ექიმი ფარარი (J. N. Farrar), რომელმაც დაწერა წიგნი ”ტრაქტატი კბილთა დგომის ანომალიების და მათი კორექციის შესახებ” (“A Treatise on the Irregularities of  the Teeth and Their Corrections“). ფარერმა შექმნა სხვადასხვა მოუხსნელი ტიპის აპარატები და იყო პირველი, ვინც მოუწოდა მკურნალობისას ზომიერი ძალის გამოყენება დროის დიდი ინტერვალებით.

    • 1864 წელს ექიმმა ბარნუმმა (Dr. S.C. Barnum) ნიუ იორკში გამოიგონა კოფერდამი.

    • 1890 წლებში ვითარდება დანაკლისი კბილების ხელოვნურით ჩანაცვლების მეთოდები  და მეცნიერება თანკბილვის შესახებ. ექიმი ედვარდ ენგლე (Dr. Edward Angle 1855-1930) აქვეყნებს შრომებს -„ თანკბილვის ანომალიების კლასიფიკაცია ენგლეს მიხიდვით“, 
      რომელშიც დიდი მნიშვნელობა ენიჭება კბილების სწორ და ბუნებრივ თანკბილვას.

    • 1900-1901 წლებში ქალაქ სენტ-ლუისში ექიმმა ენგლემ და მისმა 12 კოლეგამ დააფუძნეს ორთოდონტიაზე მომუშავე ჯგუფი. შემდგომში ამ ორგანიზაციაზე დაყრდნობით შეიქმნა ამერიკის ორთოდონტთა ასოციაცია. 

    • 1930 წლებში ამერიკაში მიმდინარეობს ესთეტიკური სტომატოლოგიის აქტიური განვითარება. სტაბილური და ესთეტიკური შედეგის მისაღებად ორთოდონტიაში სულ უფრო დიდ გავრცელებას პოულობს კბილების ამოღება.

    • 1940 წლებში გამოჩნდა კვლევის ახალი მეთოდი ცეფალომეტრია - (ტელერენტგენოგრაფია). ორთოდონტები იღებენ ახალ ინფორმაციებს, თუ როგორ დამოკიდებულებაშია ყბების მდებარეობა თანკბილვის ანომალიასთან და როგორ შეიძლება მათი გამოსწორება, ყბების ზრდის მიმართულების შეცვლით. 

    • 1970 წლებში აქტიურად ვითარდება ორთოგნათიული ქირურგია, რისი დახმარებითაც შესაძლებელია ზრდასრულ ასაკში ყბა-კბილთა ანომალიების გამოსწორება.  

    • XX საუკუნის ბოლოს ნასას მიერ შექმნილმა თერმოაქტიურმა ნიკელ-ტიტანის შენადნობებმა ფორმის მეხსიერებით, მოახდინა გლობალური გადატრიელება ორთოდონტიაში. ოთახის ტემპერატურაზე ნიკელ-ტიტანის მავთული არის ძალიან დრეკადი. პირის ღრუში სხეულის ტემპერატურაზე გათბობისას იგი ცდილობს დაიბრუნოს საწყისი ფორმა, ე.ი. იდეალური რკალის ფორმა, რომელიც ექიმმა წინასწარ შეარჩია კონკრეტული პაციენტისათვის. ნიკელ-ტიტანის შენადნობის წყალობით რკალი უფრო დიდხანს ინარჩუნებს კბილების გადანაცვლების შესაძლებლობებს, ვიდრე ყველა მისი წინამორბედი. ასე გაჩნდა ორთოდონტიაში ”პირდაპირი რკალის” ტექნიკა.

    • 1990 წლებში ავსტრალიელმა ორთოდონტმა და გამომგონებელმა  კრის ფარელმა (Chris Farrell) შექმნა აპარატების სერია, ბავშვებში მიოფუნქციური პრობლემების კორექციისათვის მკურნალობის ადრეულ სტადიაზე (პრეორთოდონტიული ტრეინერები). მიოფუნქციური მიმართულების განვითარება (ყბა-კბილთა ანომალიების მიზეზი).

    • 2000 წელს ბაზარზე გამოჩნდა სისტემა ინვიზალაინი (Invisalign) შექმნილი CAD/CAM ტექნოლოგიებით - თანკბილვისა და კბილების გასწორების მეთოდი გამჭვირვალე კაპების გამოყენებით.

    • 2003 წელს გამოჩნდა ულიგატურო ბრეკეტ-სისტემები (Self-ligating brackets)

    • 2005 წელს ბაზარზე უნივერსალური Myobrace აპარატები გამოჩნდა, კბილების გასწორებისა და მიოფუნქციური თერაპიისათვის.

კომენტარები

სხვა სიახლეები